کارآفرینی برای اغلب مردم همیشه جذاب بوده است؛ چون فکر می‌کنند که کارآفرین پایش را روی پایش می‌گذارد، زیر باد کولر می‌نشیند و فقط دستور می‌دهد و پول پارو می‌کند! شاید در ظاهر اینطور به نظر برسد اما در واقعیت اینطور نیست. مثلا بحرانی مثل بحران کرونا در جهان نشان داد کارآفرینی چقدر سخت است و اگر نتوانید به‌عنوان رهبر یک کسب‌وکار، بحران را مدیریت کنید، باید دست‌هایتان را بالا ببرید و با کارآفرینی خداحافظی کنید. پس اینطور که معلوم است کارآفرینی خیلی هم نباید راحت باشد!
اما اگر شما جزو افراد علاقه‌مند به کارآفرینی هستید، پیشنهاد میکنیم مطالعۀ این مقاله را از دست ندهید. در این مقاله در 10 مرحله به شما آموزش می‌دهیم که چگونه کارآفرین موفقی شوید و بعد از آن، 5 راهکار به شما می‌دهیم تا بتوانید سختی‌های دنیای کارآفرینی را تحمل کنید. در واقع این مقاله یک راهنمای گام به گام برای شماست که مشخص می‌کند که برای کارآفرین‌شدن باید چه کارهایی انجام دهید.
پیشنهاد میکنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: راهنمای راه اندازی کسب و کار موفق در ۱۵ گام ساده
چگونه یک کارآفرین شویم؟
1. یک ایدۀ جذاب پیدا کنید
اولین قدم برای کارآفرین‌شدن، پیدا کردن یک ایدۀ تجاریِ جذاب است که کسب‌وکار شما را از مابقی کسب‌وکارها متمایز می‌کند. پیشنهاد ما برای پیداکردن یک ایدۀ درست و دوست‌داشتنی، این است که ببینید عاشق انجام‌دادن چه کاری هستید و به حل چه مشکلاتی علاقه دارید. با پاسخ به همین دو سوال، می‌توانید تعداد زیادی ایدۀ ناب و درجه یک برای شروع کسب‌وکارتان پیدا کنید.
وقتی ایدۀ نهایی را پیدا کنید، احتمالا با یک ایدۀ خیلی بزرگ و رویایی مواجه می‌شوید؛ پس لازم است که آن را کوچک و محدود کنید.
اگر فیلم The founder را ببینید، متوجه می‌شوید که مک دونالد به جای اینکه مثل بقیۀ رستوران‌ها سراغ تهیۀ انواع و اقسام غذاها برود، منوی رستورانش را از برگرها، سیب‌زمینی‌ها و نوشیدنی‌هایی پُر کرد که پرفروش‌تر از بقیه بودند. راز موفقیت مک دونالد هم دقیقا همین بود! این برند، ایدۀ تجارتش را محدود و متمرکز (niche) کرد و به فوق ستارۀ برندها تبدیل شد.
فراموش نکنید که علاقۀ شما به کارتان تا حد زیادی می‌تواند موفقیت شما را در دنیای کارآفرینی تضمین کند؛ اما فقط علاقه کافی نیست! شما باید مهارت کافی هم برای کاری که می‌خواهید انجام دهید داشته باشید. برای کسب مهارت دلخواهتان هم تا دلتان بخواهد، آموزش در اینترنت پیدا می‌شود.
وقتی که علاقۀ خود را پیدا کردید و مهارت کافی در آن زمینه کسب کردید، به یک مرحلۀ سخت اما دلچسب می‌رسید: باید اسم کسب‌وکارتان را انتخاب کنید. مرحلۀ مهمی است و برخی حتی یک ماه زمان می‌گذارند تا یک اسم خاص و منحصربهفرد برای برندشان ثبت کنند! پس شما هم وقت بگذارید و یک اسم مرتبط با برندتان انتخاب کنید.
نکته: بهترین اسم برای کسب‌وکار شما، اسمی است که ماهیت کسب‌وکارتان را معرفی می‌کند.
2. مخاطبان هدف خود را بشناسید
در گام دوم، لازم است ویژگی‌های بازار هدف و مخاطب هدفتان را تعیین کنید. برای مثال، باید مشخص کنید که مشتریان شما در چه محدودۀ سنی قرار دارند، ساکن کجا هستند، چه علایقی دارند و ...
اینجا تحقیقات بازار و مخاطب‌شناسی به کمکتان می‌آید و به شما نشان می‌دهد که ایدۀ شما چقدر می‌تواند سودآور باشد. از طرفی این کار به شما کمک می‌کند که نیازهای مشتریان خود را درک کنید و راه حلی بهتر از رقبا برای حل مشکل آن‌ها داشته باشید. ضمن اینکه با تحقیقات بازارِ درست و اصولی، بازاریابی مؤثرتری هم خواهید داشت.
برای اینکه اهمیت موضوع را بهتر درک کنید، می‌خواهیم یک آمار وحشتناک از شکست استارتاپ‌ها در سال 2021 به شما بدهیم: وب‌سایت CBINSIGHTS در گزارشی آورده که 35 درصد استارتاپ‌ها به دلیل اینکه بازار به آن‌ها نیازی نداشته، شکست خورده‌اند.
این یعنی اگر شما هم تحقیقات بازار انجام ندهید و مخاطبان هدفتان را نشناسید، کسب‌وکارتان به جمع آن 35 درصد اضافه خواهد شد.
برای اینکه با مفهوم تحقیقات بازار و مخاطب هدف بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم مقالۀ «تحقیقات بازار چیست؟» را مطالعه کنید.
3. ایدۀ خود را آزمایش کنید
بعد از پیداکردن ایده و مشخص‌کردن بازار هدفتان، باید یک دورۀ آزمایشی برای فروش محصول یا خدمات خود در نظر بگیرید. این دورۀ آزمایشی چند مزیت برای شما دارد:
- میزان علاقۀ مردم به محصولتان را آزمایش می‌کنید؛
- بهترین شیوۀ بازاریابی محصولتان را پیدا می‌کنید؛
- نقاط قوت و ضعف ایدۀ خود را می‌شناسید؛
- و ...
پیشنهاد میکنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: آموزش ساخت وب سایت حرفه‌ای - راهنمای قدم به قدم طریقه ی ساخت سایت
پیشنهاد وبزی: در یک آزمایش علمی هر چقدر افراد بیشتری شرکت کنند، نتیجۀ آن آزمایش اعتبار بیشتری دارد. در این مرحله از کارآفرین‌شدن هم همین قانون حاکم است! پیشنهاد میکنیم که تا می‌توانید، ایدۀ خود را به دست افراد بیشتری برسانید تا بازخورد بیشتری هم دریافت کنید. با این کار، نقاط ضعف و نقاط قوت ایدۀ شما بهتر مشخص می‌شود.
4. طرح کسب‌وکار (Business Plan) مشخص و دقیقی داشته باشید
طرح کسب‌وکار یا بیزینس پلن، سندی است که مشخص می‌کند کسب‌وکار شما چیست، چطوری کار می‌کند و چطوری قرار است موفق شود.
لازم است در بیزینس پلن خود از بیانیۀ ماموریت (Mission Statement) گرفته تا برنامۀ بازاریابی و سایر نکات کسب‌وکارتان را به‌طور دقیق وارد کنید؛ چراکه این سند به شما کمک می‌کند تا اهداف کسب‌وکار خود را شفاف کنید و در مسیر درستی قدم بردارید.
همچنین بهتر است از طرح کسب‌وکارتان، یک گزارش خلاصه هم تهیه کنید. این گزارش برای مواقعی که به‌دنبال شریک هستید و قرار است سرمایه‌ای جذب کنید یا مواقعی که می‌خواهید اهدافتان را خیلی سریع مرور کنید، مفید و کاربردی است.
5. یک وب‌سایت بسازید
در دنیای امروز، هر کسب‌وکاری به یک وب‌سایت نیاز دارد. داشتن وب‌سایت، هم اعتبار کسب‌وکارتان را بیشتر می‌کند و هم اینکه باعث می‌شود افراد بیشتری با برند شما آشنا شوند و فروش بیشتری داشته باشید.
راه‌اندازی سایت و فروشگاه اینترنتی هم مثل قبل نیست که لازم باشد یک طراح سایت استخدام کنید یا اینکه برنامه‌نویسی یاد بگیرید. شما به کمک سایت‌سازهایی مثل وبزی، بدون داشتن هیچ دانش فنی خاصی، می‌توانید در کمتر از 10 دقیقه وب‌سایت خودتان را راه‌اندازی کنید.
وبزی یک تکنولوژی جدید و پیشرفته برای طراحی وب‌سایت است که با استفاده از ابزارهای پیشرفته، امکان ساخت یک سایت منحصربهفرد و متناسب با سلیقۀ خودتان را به شما می‌دهد.
برای اینکه با خدمات ما بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد میکنیم صفحۀ «ویژگی‌های سایت ساز وبزی» را مطالعه کنید. فراموش نکنید که شروع کار و استفاده از خدمات وبزی تا 14 روز رایگان است. بعد از این 14 روز هم می‌توانید به صفحۀ تعرفه‌ها بروید و با توجه به نیازتان، یکی از پکیج‌های سایت‌ساز یا فروشگاه ساز ما را انتخاب کنید.
اگر هم می‌خواهید با مراحل راه‌اندازی یک وب‌سایت بیشتر آشنا شوید، مقالۀ «آموزش ساخت وب‌سایت حرفه‌ای» را در وبلاگ وبزی بخوانید.
6. یک یا چند شریک همراه و فوق‌العاده داشته باشید
داشتن یک یا چند شریک همراه و کاربلد به شما کمک می‌کند تا با دید بهتری با چالش‌های کسب‌وکارتان مواجه شوید و از فرصت‌هایی که در بازار به‌وجود می‌آید، به‌خوبی استفاده کنید.
شما باید به دنبال شریکی باشید که ویژگی‌های مدنظرتان را داشته باشد. همچنین لازم است در زمان تماس با او یک گزارش خلاصه از طرح کسب‌وکارتان (که در گام چهارم توضیح دادیم) ارائه کنید تا به‌خوبی با ماهیت و اهداف شرکت شما آشنا شود.
کارمندانی هم که در زمان شروع کارتان استخدام می‌کنید، فرهنگ سازمانیِ شرکت شما را می‌سازند. پس سعی کنید از همان اول استخدام‌های درست و اصولی انجام دهید تا موفقیت کسب‌وکارتان را تضمین کنید.
7. شبکه‌سازی کنید
کسب‌وکار، راهی نیست که بتوانید یک نفره آن را طی کنید. حتی اگر نمی‌خواهید شریکی داشته باشید، باید به‌دنبال مربیان و مشاوران آگاه و باتجربه‌ای باشید تا به شما کنند بازار خود را بهتر بشناسید، از فرصت‌ها بهتر استفاده کنید و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنید.
برای شبکه‌سازی و پیداکردن افراد باتجربه، می‌توانید در رویدادها و نمایشگاه‌های مربوط به صنعت خود شرکت کنید یا اینکه خودتان میزبان و اسپانسر رویدادها شوید.
8. امور مالی خود را برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی برای امور مالی کسب‌وکارتان ممکن است خیلی جذاب نباشد؛ اما لازم و ضروری است! در این مرحله باید درک درستی از هزینه‌های شروع یک کسب و کار داشته باشید و هزینه‌هایی مثل مواد اولیه، تولید، استخدام کارکنان، اجارۀ محل شرکت و ... را محاسبه کنید.
درک میکنیم! احتمالا اینجا نیاز به کمک خواهید داشت؛ به همین خاطر باید به‌دنبال یک مشاور مالی باشید تا به شما کمک کند بودجۀ مدنظرتان را برآورد کنید و هزینه‌هایتان را مدیریت کنید. وقتی میزان بودجۀ مدنظرتان را به‌دست آوردید، باید وضعیت مالی کسب‌وکارتان را هم بررسی کنید.
در ادامه باید مشخص کنید که خودتان چقدر می‌خواهید روی کسب‌وکارتان سرمایهگذاری کنید. اگر هم به‌دنبال سرمایهگذار هستید، باید مزیت رقابتی ایدۀ خود را به‌خوبی به سرمایه‌گذاران ارائه کنید تا آن‌ها تمایل بیشتری به حمایت از شما و کسب‌وکارتان داشته باشند.
در آخر هم لازم است یک حساب بانکی اختصاصی برای کسب‌وکارتان باز کنید تا سود و هزینه‌هایتان شفاف باشد. این کار، حسابداری شما را ساده می‌کند و اطلاعات مفیدی برای رشد برندتان به شما می‌دهد.
9. یک برند قوی بسازید
رنگ، لوگو، ارزش‌های کسب‌وکار و فرهنگ سازمانی شما، برندتان را شکل می‌دهد. حتی فونتی که برای لوگوی خود انتخاب می‌کنید، بخشی از برند شماست چون یک پیامی برای مخاطب دارد؛ پس بهتر است اینطور بگوییم که برند شما مجموعه‌ای از پیام‌هایی است که به ذهن مخاطب می‌فرستید.
یکی از واجبات موفقیت در کارآفرینی نیز ساختن یک برند قدرتمند است؛ چراکه باعث می‌شود از رقبایتان متمایز شوید و مشتریان وفاداری برای کسب‌وکارتان بسازید. برای ساختن یک برند فوق‌العاده پیشنهاد میکنیم دو مقالۀ «چگونه یک هویت برند قدرتمند ایجاد کنیم؟» و «جایگاه‌یابی برند چیست؟» را در وبلاگ وبزی بخوانید.
10. ارزش‌آفرین باشید
خُب تا اینجا 9 گام مهم برای کارآفرین‌شدن برداشته‌اید؛ پس باید به شما خسته نباشید و البته تبریک بگوییم که این مسیر جذاب را برای ادامۀ زندگی انتخاب کرده‌اید!
در گام آخر می‌خواهیم از اهمیت ارزش‌آفرینی در کسب‌وکار بگوییم. لازم است بدانید که اگر می‌خواهید کارآفرین موفقی باشید، باید ارزش‌آفرینی بلد باشد؛ یعنی محصول و خدماتی که به مشتریان خود ارائه می‌کنید، یک ارزش تازه و منحصربهفرد نسبت به کالا و خدمات رقبایتان داشته باشد.
در اینجا و بعد از 9 مرحله، شما ایدۀ خود را آزمایش کرده‌اید و یک برند قدرتمند ساخته‌اید. حالا وقت آن رسیده که شیوۀ ورودتان به بازار را مشخص کنید.
فرقی نمی‌کند که از طریق شبکه‌های اجتماعی خودتان را به مشتریان معرفی کنید یا از تبلیغات تلویزیونی کمک بگیرید. در هر صورت، باید با یک پیام شفاف و دقیق به مخاطبان خود بگویید که چرا از رقبا بهتر هستید و چرا مشتریان باید شما را انتخاب کنند.
آیا برای کارآفرینی آماده‌اید؟
در بخش قبلی، 10 گام برای کارآفرین‌شدن را به شما گفتیم. این 10 گام، هیجان‌انگیز و لذت‌بخش بود؛ اما لازم است بدانید که کارآفرینی یک مسیر پرفراز و نشیب و پیچیده است که هر کسی نمی‌تواند از پس آن بربیاید.
ممکن است بگویید که من به کارم علاقه دارم. این خیلی خوب است؛ اما کارآفرینی به همان‌اندازه که لذت‌بخش است، استرس زیادی هم به همراه دارد. چرا؟ چون زندگی شما وابسته به کسب‌وکاری می‌شود که راه‌اندازی کرده‌اید و بعد از شروع کارآفرینی، سخت است که بتوانید بین کار و زندگی خود تعادل برقرار کنید. به همین خاطر نیاز به حمایت‌های مالی و عاطفی دارید تا در ادامۀ زندگی دچار مشکل نشوید.
ما هم در ادامه برای اینکه شما را برای کارآفرین‌شدن آماده کنیم، 5 راهکار آورده‌ایم. هریک از این راهکارها، کاربردی و مهم هستند و شما را به یک کارآفرین فوق موفق تبدیل می‌کند.
1. یاد بگیرید که با «نه شنیدن» و شکست خوردن کنار بیایید
طبق گزارش اداره آمار کار ایالات متحده، 20 درصد از کسب‌وکارها در سال اول فعالیتشان، با شکست مواجه می‌شوند؛ پس به‌عنوان یک کارآفرین، یکی از اولین چیزهایی که باید یاد بگیرید این است که چگونه با شکست خوردن روبه‌رو شوید و چگونه آن را مدیریت کنید.
در مسیر کارآفرینی ممکن است از یک سرمایهگذار، یک مشتری یا هر شخص دیگری «نه» بشنوید. اینجاست که فرق یک کارآفرین ضعیف و یک کارآفرین خبره مشخص می‌شود! کارآفرین ضعیف بعد از این اتفاق دلسرد می‌شود و حتی ممکن است کارآفرینی را رها کند! اما کارآفرین موفق چون می‌داند که چطوری باید با شکست مواجه شود، قدرتمندتر از قبل به مسیرش ادامه می‌دهد.
بگذارید یک مثال خیلی جذاب برای شما بزنیم. خانم جی. کی. رولینگ، نویسندۀ کتاب‌های محبوب و پرطرفدار هری‌پاتر، یکی از افرادی است که تا دلتان بخواهد از ناشران مختلف «نه» شنیده است؛ اما دلسرد نشده و یکی از معروف‌ترین رمان‌های تاریخ را نوشته است. جالب است بدانید که خانم رولینگ در سال 2016، دو نامه از ناشرانی که چاپ کتاب هری‌پاتر را نپذیرفته بودند در صفحۀ توییترش منتشر کرد و به طرفدارانش گفت که آن‌ها باعث شده‌اند تا من بی‌خیال نشوم و نوشتن را ادامه بدهم.
اما چطور می‌شود با شکست کنار آمد؟ دکتر بکر فلپس، نویسندۀ کتاب Bouncing Back from Rejection معتقد است یکی از راه‌های خوب برای مواجهه با شکست، مراقبه‌کردن است و مراقبه می‌تواند هر چیزی باشد؛ از مدیتیشن، دویدن یا حتی گوش‌دادن به موسیقی گرفته تا توجه به افکاری که می‌تواند آرامش‌بخش باشد و شما را به حالت عادی برگرداند.
2. گردش مالی ثابتی داشته باشید
نظرسنجی اخیر Guidant Financial نشان می‌دهد که یکی از بحران‌هایی که کسب‌وکارهای کوچک دارند، کمبود سرمایه است. برای اینکه شما دچار این بحران نشوید، لازم است که یک منبع ثابت مالی و درآمدی داشته باشید.
علاوه بر داشتن یک جریان درآمدی ثابت، باید از سودآوری کسب‌وکارتان هم مطمئن شوید. این اطمینان هم فقط و فقط با انجام تحقیقات بازار به دست می‌آید. در واقع بعد از تحقیقات بازار است که می‌توانید بگویید آیا تقاضای کافی برای خرید محصول یا خدمت شما وجود دارد یا خیر.
3. یک مربی (مِنتور) داشته باشید
برخی از بزرگترین کارآفرینان تاریخ گفته‌اند که بدون داشتن مربی، هرگز به موفقیت نمی‌رسیدند. اینجاست که نقش یک مربی و منتور حرفه‌ای در موفقیت کسب‌وکارها مشخص می‌شود. منتور، پیچ و خم‌های جادۀ کسب‌وکار را می‌شناسد و تمام مهارت‌های لازم برای عبور از این جادۀ سخت را به شما آموزش می‌دهد.
مثلا منتورِ بیل گیتس، وارن بافت، سرمایهگذار بزرگ و مشهور است. بیل گیتس می‌گوید که در زمینۀ سرمایهگذاری و همچنین کارهای خیریه، از تجربیات بافت استفاده می‌کند.
4. به ایدۀ خود علاقه‌مند باشید
همانطور که در بخش قبلی مقاله و در گام اول کارآفرینی گفتیم، اگر به ایده‌ای که می‌خواهید اجرا کنید علاقه داشته باشید، تا حد زیادی موفقیت شما تضمین است. این حرفِ ما نیست، بلکه تجربۀ کارآفرینان موفق آن را ثابت می‌کند.
بر اساس گزارشی از وب‌سایت TechCrunch، برخی از ثروتمندترین و معروف‌ترین شرکت‌های دنیا مثل اوبر، واتساپ یا حتی اینستاگرام، کارشان را همزمان با رکود اقتصادی شروع کردند. بنیانگذاران آن‌ها همیشه به‌دنبال نوآوری و خلاقیت بودند و از آنجایی که به کاری که انجام می‌دادند علاقه داشتند، باعث می‌شد در زمان‌های پرخطری مثل رکود اقتصادی هم انگیزۀ خودشان را از دست ندهند.
5. ریسک‌پذیر باشید
ریسک‌پذیری در تبدیل‌شدن شما به یک کارآفرین موفق نقش مهمی دارد. اگر ریسک‌پذیر نباشید، هرگز پیشرفت نمی‌کنید. مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌بوک می‌گوید:
«بزرگترین ریسک، ریسک نکردن است! در واقع در دنیایی که به‌سرعت در حال تغییر است، تنها راهبردی که شکست آن قطعی است، ریسک‌نکردن است.»
پس به‌عنوان یک کارآفرین باید آماده باشید تا از منطقۀ امن خود خارج شوید. حرکت به سمت کارآفرینی یک کار پُرریسک است که اتفاقات زیر را برای شما به همراه دارد:
- شغل تمام وقت و حقوق ثابت خود را از دست می‌دهید؛
- زمان‌های کمتری می‌توانید با خانواده و دوستان خود بگذرانید؛
- زمان استراحت و اوقات فراغت کمتری را تجربه می‌کنید؛
- احتمال از دست دادن سرمایۀ شخصی شما وجود دارد؛
- ممکن است در آزمایش ایدۀ خود دچار خطا شوید؛
- و ...
با این وضعیت، کارآفرینی یعنی رفتن به دل خطرات!
جمع‌بندی: برنامۀ شما برای شروع کارآفرینی چیست؟
ما در این مقاله 10 گام برای کارآفرین‌شدن را به شما گفتیم و بعد از آن هم با 5 راهکار، شما را برای سختی‌های دنیای کارآفرینی آماده کردیم. چند خط بالاتر هم از خطرات کارآفرین‌شدن گفتیم. شاید مهم‌ترین قسمت مقاله، همین بخش خطرات کارآفرین‌شدن باشد؛ پس لازم است خوب به آن توجه کنید تا در آینده دچار مشکل نشوید.
به‌عنوان نکتۀ آخر باید بگوییم که اگر هنوز برای کارآفرینی آماده نشده‌اید، اصلا ایرادی ندارد! برای شروع هیچ‌وقت دیر نیست. شما می‌توانید برای کارآفرین‌شدن برنامه‌ریزی کنید و آن برنامه را با گام‌های آهسته پیش ببرید. مهم این است که کارهای خود را به‌طور پیوسته و مستمر ادامه دهید و ناامید نشوید. همین کارهای کوچک اما مستمر شماست که در نهایت باعث موفقیت شما می‌شود. در ادبیات خودمان هم ضرب‌المثلی داریم که می‌گوید: «رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود. رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود!»
ضمنا بعد از اینکه این مقاله را خواندید و کمی استراحت کردید، پیشنهاد میکنیم مقالۀ «راهنمای راه‌اندازی کسب‌وکار موفق» را هم در وبلاگ وبزی بخوانید.
